ผู้ป่วยจะมีอาการปวดข้อโดยเฉพาะข้อเล็กๆ เช่น ข้อนิ้วมือ ข้อนิ้วเท้า ส่วนข้อใหญ่ๆ เช่น ข้อเข่า ข้อสะโพกพบได้น้อยกว่า ซึ่งการปวดนี้จะแตกต่างจากการปวดจากการใช้งานที่มักปวดเมื่อมีการใช้ข้อมากกว่าปกติ แต่การปวดจากข้ออักเสบมักจะปวดในขณะไม่ได้ใช้งานข้อ เช่น ปวดกลางดึก ปวดตอนเช้าหลังจากตื่นนอน  หรือขณะพักผ่อน โดยปวดเป็นเวลานานแม้รับประทานยาแก้ปวดแล้วอาการดีขึ้นแต่ก็ไม่หายขาด
 
โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์นี้ หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกวิธี ข้อจะถูกทำลายจนผุกร่อนและเสียความสมดุล ทำให้เสียสมดุลของกล้ามเนื้อที่ล้อมรอบดึงรั้งข้อจนเกิดความพิการได้
 
การวินิจฉัยโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ จากการตรวจร่างกายร่วมกับการตรวจทางห้องปฏิบัติการ โดยการตรวจร่างกายจะดูว่าอาการปวดข้อนั้นมีการอักเสบซึ่งได้แก่ อาการบวม แดง ร้อน เกิดขึ้นหรือไม่ การขยับข้อติดขัดหรือไม่ ในกรณีที่การบวมหรืออักเสบยังไม่ชัดเจน แพทย์จะเอกซเรย์กระดูก หรือตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เพิ่มเติมส่วนการตรวจทางห้องปฏิบัติการเป็นการตรวจหาสารรูมาตอยด์ในเลือด เช่น